Bu konuda birçok farklı görüş olsa da dünyanın görüş birliğine vardığı ilk patent yasası, Venedik Cumhuriyeti’nin 19 Mart 1474’te kabul edilen patent yasasıdır. 15. Yüzyıldan bu yana Fikri Sınai Mülkiyet Hakları, dünyanın konuştuğu, geliştirdiği, en önemlisi dünya ortak mirası için ülkelerin ortak paydada buluştuğu en önemli konudur. Bunun yanı sıra Fikri Sınai Mülkiyet Hakları tüm sektörlerin global arenada gelir ve prestij elde ettiği rekabet ortamındaki en büyük silahıdır.
Silah, ilaç ve teknoloji gibi katma değerli ürün üretiminin lokomotif sektörleri aldıkları patentler, oluşturdukları marka değeri ve marka özelinde tasarladıkları sayesinde rekabet ortamının yıkılmaz öncüleri haline geldi. Pazar araştırmalarının odak noktası rakiplerin yaptığı inovatif ürünler ve bu ürünler için aldıkları patentler oldu. Çünkü patentler ve tasarımlar sayesinde artık rakipler birbirlerinin aynı zamanda teknoloji müşterisi haline geldi.
Teknoloji Müşterileri Kazananın Belirleyicisi
Rakipler birbirlerine lisansladıkları patentler sayesinde rekabet arenasında aynı zamanda birbirlerinin müşteri konumuna geldi. Birbirlerine bağlı sistemler geliştirmek zorunda kalan global sermayeli şirketler ürettikleri ürünlerin geliştirilen özelliklerinde de detaylı bir araştırma yapmak zorunda kaldılar. Bu araştırmalar dünya patent havuzunda geliştirdikleri özelliğin benzerliğine odaklandı. Bu sayede geliştirici rolünü üstlenen firmalar patent tescillerinden gelir kapısı elde etti. Sadece ürünlerini son tüketiciye satarak değil teknolojilerini rakiplerine lisanslayarak gelir kapısı oluşturdular. Bazen de patent ihlal gerekçeleriyle rakiplerine milyon dolarlık davalar açarak servetlerine servet kattılar.
İşte dünya devlerini hem itibar açısından hem de kazanç açısından zora sokan milyon dolarlık davalardan bazıları:
32 Patent 2 Milyar Dolar
Nokia, Apple’a ABD ve Avrupa Birliği’nde kendisine ait 32 patenti kullandığı ve lisans bedelini ödemediği için dava açtı. Apple ise Nokia’nın bu patentler için kendilerine ciddi lisanslama bedelleri uyguladıklarını gerekçe gösterdi ama çabaları sonuç vermedi. Davanın sonucunda Apple, Nokia’ya 2 Milyar Dolar ödeyerek yeni bir lisanslama anlaşması yaptı. Dudak uçuklatan bu bedel tarihe geçti.
İki Ülkede Apple Satışları Yasaklandı!
Yine bir patent davası ve yine başrollerinde Apple var.
Apple’ın tedarikçi firmalarından Qorvo, Qualcomm’a ait “envelopo tracking” patentini ihlal etmekle suçlanıyor. Bu patent modem aktifken pil tasarrufu yapmaya yarayan bir teknoloji. Bu dava nedeniyle Apple’ın Çin ve Almanya’da satışları durduruldu.
Almanya donanım değiştirirse Apple’a yeşil ışık yaktı. Ancak Çin’in katı tutumu donanımsal bu değişiklik karşısında değişecek mi? Bilinmez.
IBM Patent İhlali İçin 167 Milyon Dolar İstedi
IBM, patent konusunda rakiplerini hatta rakibi olmasa bile patentlerini ihlal edebilecek tüm şirketleri yakın markaj altında tutuyor. IBM’in radarına yakalanan son şirket ise Groupon oldu. IBM 4 patentini izinsiz kullandığını ileri sürdüğü Groupon’a 167 milyon dolarlık lisans bedeli için dava açtı.
Gruopon’un avukatı da kullandıkları teknolojinin IBM’le ilgisi olmadığını ve IBM’in şirketleri patent ihlali konusunda suçlayarak para kazanmaya çalışmakla suçladı.
IBM açtığı davayı kazandı ve Gruopon dava sonucunda 83 milyon dolar ödemeye mahkum edildi.
İhlal Davası Milyar Dolarları Buldu
Nikola Motor, Tesla’nın kendi araç tasarımlarını çaldığını ve izinleri olmadan kullandığını iddia ederek yüklü bir tazminat davası açtı.
Tam 2 milyar dolar!
Kimin kazanacağı belli olmaz kim kazanırsa kazansın sonucunda ödenecek servet ve Elon Musk’ın popüleritesi ile birlikte patent davaları arasında Apple – Samsung’un önüne geçecek gibi görünüyor.
Sanal Rekabet Yasal Rekabete Dönüştü
Fortnite’ın kendi oyun deneyimini kopyaladığını iddia eden PUBG Corp., Seul Merkez Bölge Mahkemesi’nde Epic Games hakkında telif hakkı ihlali davası açtı.
İki oyunun da aylık getirisinin milyon dolarları bulduğunu düşünürsek dava sonuçlandığında kazanan taraf kaybeden tarafa ciddi bir tazminat davası daha açacağı benziyor.
Blackberry’e Şok İptal
BlackBerry’nin elinde bulundurduğu birtakım patentler, Google’ın açtığı dava sonucunda iptal edildi.
BlackBerry’nin sahip olduğu kullanıcı arayüzüyle ilgili 3 patente, Google tarafından itiraz geldi. İncelemeyi yapan kurul, Google’ı haklı buldu ve BlackBerry’nin bu patentlerini iptal etti. Blackberry’nin daha önce Facebook’la da başı patentler konusunda derde girmişti.
Milyon dolar bazen milyar dolarları bulan Fikri Sınai Mülkiyet Hakları davalarında firmalar mahkemelerde hangi taleplerde bulunuyor?
1- Durdurma davası: Patentten doğan haklara tecavüz fiillerinin durdurulması talebinde bulunabilir.
2- Tecavüzün giderilmesi davası: Patentten doğan haklara tecavüz suretiyle üretilen veya ithal edilen ürünlere, bunların üretiminde doğrudan doğruya kullanılan araçlara ve patente bağlı bir usulün kullanımını sağlayan araçlara el konulmasını talep edebilir.
3- Tazminat davaları:
a. Maddi tazminat davası: Tecavüz fiilinden doğan maddi zararların giderilmesi ve yoksun kalınan kazancın tazmin edilebilmesi için açılan bir davadır.
b. Manevi tazminat davası: Tecavüz dolayısıyla, patent sahibinin ticari-kişisel varlığında meydana gelen olumsuz sonuçların giderilmesi amaçlanmaktadır.
c. İtibari tazminat davası: Patentten doğan haklara tecavüz eden tarafından, patent konusu buluşun kötü şekilde üretimi veya uygun olmayan bir tarzda piyasaya sürülmesi sonucunda, patent konusu buluşun itibarı zarara uğrarsa, patent sahibi, bu nedenle, ayrıca tazminat isteyebilir.
4- İhtiyati tedbir talep etme: Patent sahibi patentten doğan haklarına tecavüz edildiği durumlarda ihtiyati tedbir talebinde bulunabilir. İhtiyati tedbir talebi dava açılmadan önce veya dava ile birlikte veya daha sonra yapılabilir. İhtiyati tedbir talebi, davadan ayrı olarak incelenir.
5- Ceza davası: Patent sahibinin, Sınai Mülkiyet Kanunu çerçevesinde yer alan cezaya konu eylemler meydana geldiği zaman, bu eylemleri yapanlar hakkında ceza davası açma hakkı vardır.